Wandelen door de Russische Toendra (maar dan in De Groote Peel)
Op reis in eigen land
Inmiddels zal het de meeste lezers wel duidelijk zijn dat het mijn doel is om mensen te inspireren op reis te gaan in eigen land. Verre reizen worden al gauw interessant en fascinerend gevonden, maar niet iedereen kan die betalen of er de benodigde tijd voor vrijmaken. Bovendien valt er in ons eigen land ook genoeg moois te ontdekken. We hebben hier misschien geen echte savanne, steppe of toendra, maar wel uitgestrekte graslanden die daar verdacht veel op lijken. Hoog tijd dus om verslag uit te brengen van de twintig Nationale Parken die Nederland rijk is. In deze blog lees je alles over het kleinste Nationale Park van Nederland (al doet de naam anders vermoeden): De Groote Peel.
De Groote Peel
De Groote Peel is een grotendeels afgegraven hoogveengebied op de grens van de provincies Limburg en Noord-Brabant. Het natuurgebied is zo zeldzaam omdat het vooral bestaat uit aaneengesloten hoogveen: een pakket van op elkaar gepakte, onverteerde dode plantenresten (voornamelijk veenmos). De Groote Peel moet volgens de vele sagen en legenden ooit een ondoordringbaar moeras zijn geweest, maar omdat gedroogd veen bruikbaar was als brandstof (turf), is het door de eeuwen heen driftig afgegraven. Tegenwoordig is het een weids landschap bestaande uit water, heidevelden, zandruggen, berken en open vlaktes begroeid met pijpenstrootjes. De Peel is al eeuwenlang bekend (en berucht) onder de plaatselijke bevolking en is hierdoor van grote culturele en historische waarde. Een inspiratiebron voor velen, zoals voor één van mijn favoriete Nederlandstalige bands.
Cultureel erfgoed
Voor de cultuurbarbaren onder ons die niet meteen weten over welke band ik het het heb (schaam je diep) volgt een kleine uitleg. Rowwen Hèze is een band uit America (niet dat gigantische land aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, maar dat kleine plaatsje naast het Limburgse Horst) die overwegend in dialect zingt. Ik heb ooit een blauwe maandag in Limburg gewoond (geen succes als Hollander, maar dat is een ander verhaal) en ben jarenlang met veel plezier naar hun legendarische slotconcerten gegaan (wél een aanrader en eigenlijk een verplicht onderdeel van je opvoeding). Daar dronken we bier, gooiden we nóg meer bier vrolijk in het rond en als de alcohol begon te werken trokken de jongens spontaan hun shirt uit, knoopten er een stuk of twintig aan elkaar vast om een groot springtouw van te maken (en ja, daar ben ik in benevelde toestand ook gezellig overheen gesprongen).
De Peel in brand
Overigens werd ik de dag na zo’n concert niet alleen wakker met een fikse kater maar ook met varkensstift op mijn arm (geen idee hoe dat erop is gekomen en het eraf krijgen was nog best een toestand). Ik herinner me niet bijster veel meer van die avonden, maar dat er een liedje over De Peel ging weet ik nog wel. In dialect klinkt dat ongeveer zo: en ‘s oaves laat de hoar nog naat, nog efkes en nar bed, de raam wiet oap genne sloap, en d'n hemel waas veurroej, mist hing op ’t land, 's oaves laat da stong de piel in brand. Het gaat over een klein jongetje dat vanuit zijn slaapkamerraam van alles ziet dat hij nog niet kan verklaren, zoals het avondrood boven de Groote Peel na zonsondergang, wat hij associeert met een brand.
Het dondert en het bliksemt
Overigens heeft het Nationaal Park dit jaar in juni serieus in brand gestaan, vermoedelijk vanwege een blikseminslag. Gelukkig kreeg de brandweer het vuur snel onder controle, zodat ik in september dit jaar samen met een vriendin met eigen ogen kon ontdekken wat er nou zo mooi is aan De Groote Peel. Vanaf het buitencentrum in Ospel zijn er drie routes (waaronder twee zogeheten knuppelpaden) maar die tonen slechts een heel klein deel van deze wijdse, eindeloze leegte. Als je je dwaaltocht niet wil laten dicteren door piketpaaltjes en liever je eigen weg zoekt moet je in dit moeras goed opletten, want het veenmos is slechts een dunne laag dat op het water drijft. Daardoor denk je dat je ergens kunt lopen, maar voor je het weet zak je tot je middel weg in het zachte veen. Omdat wij een beetje blubber tijdens een obstakelrace niet schuwen maar onze voeten tijdens de wandeling graag droog houden, verkennen wij het gebied op uitnodiging van VVV Limburg onder leiding van een ervaren peelgids.
Mysterieuze mist
Zal je altijd zien: precies als we willen starten met de wandeling hangt de door Rowwen Hèze zo bezongen mist over De Groote Peel. Dit heeft niet alleen een mooi en mysterieus effect maar zorgt er ook voor dat we aan het begin van de route vrijwel niets kunnen zien. Desondanks weet onze gids ons te vermaken met allerlei interessante weetjes over het gebied en demonstreert ze met een lange stok hoe diep je kunt wegzakken als je niet uitkijkt waar je loopt. En dat is diep. Heel diep. Omdat het net herfst aan het worden is hangt er over het natuurgebied niet alleen na zonsondergang maar ook overdag een prachtige rode, gele en oranje gloed. We krijgen een tour door het héle park (wat lopend toch nog best groot blijkt te zijn) en vooral de uitgestrekte gele graslanden blijven me bij. Weids inderdaad, en stiekem ook een beetje saai doordat het zo weinig afwisselend is. Net als de weidsheid me begint te vervelen komen we aan bij een meertje waar we met behulp van de verrekijker van de gids onbeschaamd naar lepelaars kunnen loeren die daar nietsvermoedend staan pootje te baden.
Peelpuisten
De Groote Peel is niet alleen bij de lepelaar een geliefde plaats: allerlei soorten vogels leven in dit natuurgebied. Dacht ik eindelijk een dagje te kunnen ontsnappen aan de irritante meeuwen die een ware plaag vormen in mijn woonplaats Noordwijk aan Zee, kom ik in fucking Limburg een stel kokmeeuwen tegen die dankbaar gebruik maken van de ‘peelpuisten’ om er hun nesten op te bouwen. Ik hoor je haast denken: wat is een peelpuist nou weer? Het klinkt niet erg smakelijk maar het zijn gewoon dode boomstronken die onder een pakket veenmos terecht zijn gekomen en bij het turfsteken (tot grote ergernis van de turfstekers) weer tevoorschijn komen. Tsjah, dat heb je nou eenmaal met dikke lagen zompige grond dat vol zit met dode plantenresten.
Op een grote paddenstoel
Naast peelpuisten zien we overal om ons heen de paddenstoelen de grond uit schieten. Onze gids heeft een superhandig kaartje mee waarmee we zelf kunnen vaststellen om welke soorten het gaat. Zo gaaf dat er allerlei soorten zijn waarvan je lekker kunt snoepen of trippen! Beetje jammer dat sommige mensen met plastic tassen het gebied in trekken om paddenstoelen te pikken. Dat is niet alleen hartstikke verboden, maar ook nog eens heel erg gevaarlijk. Niet alleen kan je van bepaalde paddenstoelen gaan trippen, sommige soorten zijn zo giftig dat ze dodelijk zijn (uitkijken dus kinders)!
No place like home
Aan het einde van de route klimmen we in een grote uitzichttoren van waaraf we een verpletterende indruk krijgen van de tot aan de horizon doorrollende goudgele woestenij. De oneindige kale vlakte waar vooral gras, mos en kleine struiken groeien heeft wel wat weg van een Russische toendra. Hartstikke tof om eens doorheen te wandelen en je in een afgelegen land te wanen, maar tegelijkertijd niet echt een plek waar ik me thuisvoel. Ik ben dan ook blij als ik weer aankom bij ‘mijn’ eigen Nederlandse kust, inclusief schreeuwende meeuwen. Misschien is dat ook wel het mooie aan reizen, al is het maar in eigen land. Dat je het waardeert als je weer thuis bent, met een hernieuwde blik en een rugzak aan ervaringen. No place like home... Tot de reiskriebels weer komen, dan wil ik er weer op uit, om een nieuw Nationaal Park te ontdekken. Keep you posted!
