De zilvermijnen van Potosi

Dé zilvermijnstad van Bolivia, althans in vervlogen jaren. Rond 1800 was er een overdaad aan zilver. Werken in de mijn was dan ook een van de best-betaalde banen. Zilverlijnen van tot wel 3.5 meter breed, met een rendement aan zilver van over de 90%! Inmiddels heeft men een ton aan stenen nodig om 1 kilo zilver te vergaren. De mijnen raken uitgeput, de bergen staan op instorten vanwege de vele gangen. Nog een paar jaar en het is gedaan met het zilver van Potosí.

Tour naar de mijnen

Ik besluit een tour te boeken van 4 uur naar de mijnen. Een indrukwekkende, schokkende en af en toe benauwende ervaring. Na omgekleed te zijn in 'charmant' mijnenklederdracht met de bus naar de 'minersshop'. Hier kopen de mijnwerkers hun gereedschappen, explosieven, dranken en vooral coca bladeren. Het is de bedoeling dat toeristen die de mijnen bezoeken hier frisdranken, liefst ook alcohol, coca bladeren en explosieven kopen voor de mijners. We nemen wat mee en gaan verder met de bus naar zo'n 3500 meter. De mijnen zijn nog in bedrijf en er wordt volop gewerkt... Jonge mannen rennen op en neer om stenen te halen. Een iel spoorlijntje met daarop een karretje vol stenen wordt af en aan gereden. 1 man rent voorop om te zorgen dat de weg vrij is. 2 man achterop duwen de kar... Gretig nemen ze flessen fris aan om wat te kunnen drinken, ze eten coca bladeren tegen de honger en de hoogte... Ze werken 8 a 10 uur per dag in duister en stof, voor ca. 600 Bolivians per week (ca. 80 euro). Daar gaat de belasting nog van af.

Na 5 jaar zwoegen kan een mijner lid worden van een vereniging, en mag dan zelf op zoek gaan naar zilver. Als je geluk hebt vind je je eigen 'lijn'. De opbrengst is dan voor jou, maar het is hard werken om het zilver te vergaren en je moet personeel inhuren om de stenen uit de mijn te sjouwen. De mannen hopen dus zelf ooit een grote zilverlijn te kunnen vinden, of kunnen niets anders meer door gebrek aan opleiding en worden zo gedwongen het zware werk te blijven doen.

Donker, stoffig, benauwd

We gaan met een groepje onder leiding van een oud mijnwerker de mijn in. Donker, stoffig, benauwd. De lucht wordt steeds ijler, zakdoek is nodig om het stof tegen te houden. Een jongeman doemt rennend en roepend op uit de duisternis, we moeten ons tegen de wand aandrukken om niet geraakt te worden door de kar met stenen.... We gaan verder. Hup, nog een kar, nu van achteren. De stenen zijn buiten en ze komen terug. Als 2 karren elkaar kruisen wordt de lege kar aan de kant gekwakt zodat de volle erdoor kan. Het is te warm voor de mannen om een zakdoek te dragen, dus dat doen de meeste ook niet...

Uiteindelijk bereiken we de 'grot' van een mijner. We spreken met een man van 38, werkt al 20 jaar in de mijn en heeft zijn eigen lijn. Hij sjouwt na een lange week zijn stenen naar beneden. Het zal al met al een kilo aan zilver opleveren... Hij is klaar voor de week en neemt gretig ons flesje pure alcohol aan... 96%. Het wordt gemengd met wat water en het flesje gaat rond. Hij deelt zijn drankje met ons. Eerst moet er wat over een steen gegoten worden voor je een slok neemt, om de goden gunstig te stemmen en de aarde te danken voor de verkregen schatten. 'What you give is what you get'.

Man met 3 kinderen... Ze trouwen vroeg en hebben een levensverwachting van ca. 53 jaar... Dat is als je geluk hebt dat je mijn niet instort... Elke ochtend verlaten ze hun gezinnen met de vraag of ze wel thuis komen die avond....

We verlaten de man om rustig zijn drankje op te kunnen drinken en gaan verder. We helpen nog even stenen omhoog te takelen en naar een kar te sjouwen. We komen in een grot met een groot beeld. Het is El Tio, god van de onderwereld. In de mijnen huist de duivel. Mijners offeren hem coca bladeren, sigaretten en alcohol. Hij heeft een grote penis, symbool voor vruchtbaarheid. Aan het einde van de dag komen de mannen hier samen om een drankje te drinken.

Ik ben blij dat we na bijna 2 uur de mijn verlaten. We moeten weer langs de rennende mannen en gierende karretjes... De lucht wordt langzaam beter en er is licht aan het einde van de tunnel... Buiten is het zonnig... We halen diep adem om de frisse lucht binnen te kunnen laten en rijden de berg af met het oude krakkemikkige busje... Eens maar nooit weer...