Op Landrover safari over de oude zeebodem bij Lauwersoog

Op reis in eigen land

Inmiddels zal het de meeste lezers wel duidelijk zijn dat het mijn doel is om mensen te inspireren op reis te gaan in eigen land. Verre reizen worden al gauw interessant en fascinerend gevonden, maar niet iedereen kan die betalen of er de benodigde tijd voor vrijmaken. Bovendien valt er in ons eigen land ook genoeg moois te ontdekken. We kunnen hier misschien niet op Jeep safari door het Krugerpark in Afrika om wilde buffels te spotten, maar we kunnen hier wél op Landrover safari door het Nationaal Park Lauwersoog in Groningen om wilde Schotse Hooglanders te zien grazen (en dat is minstens net zo gaaf)! Bizar eigenlijk dat veel mensen beweren ervan dromen om in verre oorden tot rust te komen in de woeste natuur, maar nog te beroerd zijn om van de bank af te komen en onze eigen natuurparken in te duiken. Hoe kan je de buitenlandse natuur nou waarderen als je onze eigen natuur niet eens op waarde weet te schatten? Hoogste tijd dus om verslag uit te brengen van de twintig Nationale Parken die Nederland rijk is. In deze blog lees je alles over Nationaal Park Lauwersmeer.

Nationaal Park Lauwersmeer

Het Nationaal Park Lauwersmeer ligt in het noordelijkste puntje van de provincie Groningen en is ongeveer zestig vierkante kilometer groot. Duizend jaar lang vormde de Lauwerszee een onderdeel van de Waddenzee en stroomden zoet en zout water in elkaar over, maar na de watersnoodramp ruim zestig jaar geleden leidde angst voor overstromingen tot de bouw van een dam. Sinds de komst van die dam hebben eb en vloed geen invloed meer op het natuurgebied. Vlak na de afsluiting zag het Lauwersmeer eruit als een stuk Waddenzee bij eb: een uitgestrekte zand- en slikvlakte met bochtige geulen, maar tegenwoordig is het meer weer volgestroomd met water. Wanneer het tij gunstig is gaat de sluis bij Lauwersoog open om het teveel aan water naar de Waddenzee te laten stromen (en dat is beslist geen water naar de zee dragen, maar noodzakelijk omdat anders de boel alsnog overstroomt). In het begin was het water in het Lauwersmeer nog zout maar door het vele doorspoelen werd het al na een aantal maanden zoet. Omdat het veel langer duurde voordat het zout dat nog in de bodem zat door de regen was weggespoeld ontstond er een unieke situatie: het water was al zoet maar werd nog omgeven door zout land.

Vogelparadijs op vroegere zeebodem

Dat land bestond vooral uit hooggelegen vroegere zeebodems (de wadden) die na de afsluiting droog kwamen te staan en daarop ontstond al gauw een nieuw waterrijk landschap. Een echt vogelparadijs: naast de ruim honderd vogelsoorten die bij het Lauwersmeer broeden, overwinteren er elk jaar tienduizenden ganzen. Tijdens de vogeltrek in het voor- en najaar is het vogelfeest compleet wanneer er op één dag wel dertigduizend brandganzen overvliegen. Ja, bij het horen van de naam Lauwersmeer beginnen vogelkenners spontaan te watertanden. Zij komen van over de hele wereld bij elkaar om de beestjes vanuit vogelkijkhutten te bespieden. Buiten de vogelkijkhutten staan ze vaak hutjemutje bij elkaar in kuddes naar hun gevederde vriendjes te koekeloeren: verrekijker om de nek, een telelens waar de NASA jaloers op zou zijn en uiteraard volledig in bruingroene camouflagekleding gestoken om zogenaamd onopgemerkt te blijven (en dan komt er altijd wel een pechvogel aanrijden in een knalrode auto met aftershave op zijn gezicht, alsof de vogels dat dan niet door hebben). Ach, ieder zo zijn hobby.

Lekker loeren

Nou ben ik persoonlijk niet zo’n vogelaar, maar roofvogels vind ik wel erg cool en de zeearenden die bij het Lauwersmeer broeden zijn met een vleugelspanwijdte van wel twee-en-een-halve meter behoorlijk indrukwekkend. Wat ook meespeelt bij mijn waardering van deze reusachtige dieren is dat ze een groot aantal bomen waarin ze broeden hebben doodgepoept. Nu houd ik oprecht van bomen hoor, daar niet van, maar een dier dat in staat is een complete boom dood te poepen, daarvoor kan ik niets dan respect opbrengen (ik wou dat ik zoveel schijt had aan de wereld). Ook minder rebelse natuurliefhebbers kunnen hun hart ophalen in deze nieuwe wildernis (al raad ik ornithofoben sterk af om dit gebied te bezoeken). Op de voormalige zeebodem bloeien namelijk prachtige orchideeën en zeldzame parnassia. Daarnaast begrazen vriendelijke Schotse Hooglanders en Konikpaarden de grote vlaktes en leven er vosjes en herten in dit gebied vol uitgestrekte, ruige riet- en graslanden, jonge loofbossen, begroeide zand- en kleiplaten en eilandjes in het water. Altijd leuk om doorheen te wandelen of te fietsen, maar nog veel leuker om doorheen te varen of te crossen met een stoere Landrover!

Landrover safari

Op een koude winterdag in februari had ik het genoegen om mee op pad te gaan met de eigenaar van Beleef Lauwersoog. In Restaurant het Booze Wijf maakte ik eerst kennis met een overheerlijke Schotse Hooglander op mijn bord (zo’n broodje hamburger smaakt nóg beter als je weet dat het beestje een goed leven heeft gehad in de vrije natuur). Daarna heb ik de langharige runderen ook nog in levenden lijve gespot tijdens een safari door het natuurgebied. In samenwerking met Staatsbosbeheer is het mogelijk om met de Landrover over paadjes te crossen die normaal gesproken verboden zijn (en alles wat eigenlijk niet mag is natuurlijk extra leuk). Tijdens onze tocht hebben we wilde reëen gespot (superleuk) en wat zeldzame vogels (die me eigenlijk niet bijster veel interesseren, maar ik had al gezegd dat ik geen vogelaar was toch?). Wat ik grappig vond, is dat ik overal schelpjes uit de modderige grond zag komen. Een bewijs dat je hier over de oude zeebodem rijdt. Wanneer krijg je nou de kans om zoiets te doen? En dan ligt de Waddenzee ook nog om de hoek waar je van alles kunt beleven: van wadlopen of een rescuebootexpeditie tot aan wrakduiken of een zeehondenexpeditie.

Van de schelpen naar de sterren

Na de safari door het hart van het park ben ik samen met de boswachter een rondje om het Lauwersmeer gereden. Tijdens die rit zagen we konikspaarden grazen, bekeken we oude sluizen die vroeger op zee uitkwamen (en nu op een groot meer), kwamen we vissersmannetjes tegen die op hun garnalenbootjes stonden en keken we toe hoe de zon achter het riet verdween terwijl de brandganzen druk bezig waren een slaapplekje te zoeken voor de nacht. Normaal gesproken ga ik altijd weg zodra de zon ondergaat omdat je in het donker toch weinig kunt zien, maar bij het Lauwersoog ontstaat er dan juist een hele nieuwe beleving. In 2016 heeft de International Dark Sky Association het Nationaal Park namelijk uitgeroepen tot het tweede Dark Sky Park van Nederland (een jaar eerder kreeg de Boschplaat op Terschelling als eerste dit predicaat). Dark Sky Parken zijn gebieden in de wereld waar de nachtelijke duisternis optimaal tot haar recht komt en mensen er welkom om van die duisternis te genieten. In totaal zijn er wereldwijd eenenveertig natuurparken en -reservaten aangeduid als Dark-Sky locatie, waarvan ongeveer de helft in de Verenigde Staten ligt. Dat we er nu twee in Nederland hebben is fantastisch aangezien ons land veel lichtvervuiling kent. Je hoeft dus niet helemaal naar Amerika, een retourtje Groningen is voldoende.

Dark Sky Park

Omdat het Lauwersmeer één van de laatste plekken in ons land is waar het nog écht donker wordt, is er niet alleen een heldere sterrenhemel te zien: op sommige dagen wordt zelfs het Noorderlicht hier waargenomen! De beste plek om bij het Lauwersmeer naar sterren te staren is natuurlijk in de achtertuin van een gepassioneerde hobby astronoom die geïnteresseerden enthousiast vertelt over het magische heelal dat ons omringt. Zo kwam het dat ik 's avonds laat opeens in de eigenhandig in elkaar getimmerde sterrenkijkschuur stond (inclusief uitschuifbaar dak) zodat we met een gigantische telescoop naar de hemel konden turen. We bekeken de Aldebaran (een ster op zesenzestig lichtjaar afstand) en de Pleiaden (een open sterrenhoop op vierhonderdveertig lichtjaar afstand) en konden zelfs het gas tussen de sterren goed bestuderen. Daarna observeerden we het Double Cluster: een ruim dertig miljoen jaar oude open sterrenhoop op zesenzeventig lichtjaar afstand. DER-TIG MIL-JOEN JAAR OUD! Dat relativeert de boel behoorlijk. De volgende keer dat je loopt te zeiken dat je oud wordt, denk je daar maar even aan. Ook de Orion Nevel, de Krab Nevel en het Trapezium waren duidelijk zichtbaar en tenslotte wierpen we onze blik nog even op een naburig spiraalvormig sterrenstelsel. Ben jij ook gefascineerd door de kosmos en de sterren? Neem dan contact op met de Groninger Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde (GVWS). Ze organiseren van alles: van lezingen en symposia tot cursussen en sterrenkijkdagen. Er is in elk geval van alles te doen en te zien in Nationaal Park Lauwersmeer. Ik kom er dan ook zeker nog eens terug, maar ga eerst het twintigste en tevens laatste Nationale Park van Nederland te bezoeken dat nog op mijn lijstje staat. Je leest er alles over in mijn volgende blog!