Hunebedden hunten in de Drentsche Aa

Op reis in eigen land

Inmiddels zal het de meeste lezers wel duidelijk zijn dat het mijn doel is om mensen te inspireren op reis te gaan in eigen land. Verre reizen worden al gauw interessant en fascinerend gevonden, maar niet iedereen kan die betalen of er de benodigde tijd voor vrijmaken. Bovendien valt er in ons eigen land genoeg moois te ontdekken. We kunnen hier misschien geen bijna vijfduizend jaar oude Egyptische piramides met graftombes bezichtigen, maar hebben hier wel veel oudere hunebedden met grafkamers, gewoon open en bloot te bekijken in de Drentse natuur! Hoe onze voorouders in de Nieuwe Steentijd (ruim drieduizend jaar voor onze jaartelling) in godsnaam in staat waren om die zware zwerfkeien in formatie te zetten is nog altijd een keigroot raadsel (de zwaarste stenen wegen wel tot veertigduizend kilo), maar de theorie is dat ze net als bij de bouw van Egyptische piramides gebruik hebben gemaakt van houten rollers, touwen, ossen en vooral veel mankracht. Een andere overeenkomst met de Egyptische graftombes is dat de bouwers bij de ligging van de hunebedden rekening hebben gehouden met de stand van de sterren. Vergeet die dode mummies in Egypte dus maar even en ga in plaats daarvan eens lekker op avontuur in Nationaal Park Drentsche Aa! In deze blog lees je alles over dit bijzondere natuurgebied.

Bijzonder Nationaal Park

Het Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa ligt in de provincie Drenthe (goh, verrassend) en is anders dan de overige negentien Nationale Parken in Nederland. Het gebied stond regelmatig op de lijst als potentieel Nationaal Park, echter bestaat het naast natuur ook uit eenentwintig dorpen en gehuchten en voor meer dan de helft uit landbouwgrond. Omdat het geen aaneengesloten natuurgebied betreft was een status als Nationaal Park lange tijd geen optie, maar tegenwoordig is het met ruim honderd vierkante kilometer toch het op één na grootste Nationaal Park van ons land (na de Oosterschelde). In een Nationaal Park zijn normaal gesproken alle functies ondergeschikt aan de natuur, maar vanwege het unieke karakter van het landschap heeft het een speciaal beschermingsmodel gekregen waarin natuur en cultuur evenveel aandacht krijgen. Dat is maar goed ook, want het is het enige Nationale Park in Nederland waar je hunebedden kunt vinden (en hunebedden zijn supercool, dat weet iedereen).

Uniek beek- en esdorpenlandschap

Naast hunebedden is er nog meer uniek aan het park. Het natuurgebied ligt namelijk in het stroomgebied van de Drentsche Aa: de enige beek in Nederland die zijn oorspronkelijke meanderende loop heeft behouden omdat die nauwelijks door de mens is beïnvloed. Elders werden veel beken ten behoeve van de landbouw rechtgetrokken om de afwatering efficiënter te laten verlopen (vooral na de Tweede Wereldoorlog vonden er grote ruilverkavelingen plaats in ons land). Omdat dit bij de Drentsche Aa niet is gebeurd, is het landschap de afgelopen honderdvijftig jaar weinig veranderd en zijn zelfs de eeuwenoude karakteristieke houtwallen (natuurlijke erfafscheidingen) op de essen (hooggelegen akkers) bewaard gebleven. Bovendien zijn enkele heidevelden waaronder het Ballooërveld bespaard gebleven. Al met al is de Drentsche Aa vandaag de dag het best bewaarde beek- en esdorpenlandschap van West-Europa, dat vol staat met schilderachtige esdorpjes en pittoreske Saksische boerderijen. Je waant je hier echt in een ander tijdperk (en daar kan Toetanchamon nog een puntje aan zuigen)!

Grafheuvels en hunebedden

Genoeg over het landschap, terug naar de hunebedden. Van de 54 hunebedden die nu nog in Nederland zichtbaar zijn staan er 52 in Drenthe. Volgens de gangbare theorie zijn het prehistorische stenen grafkamers waar de botten van overledenen keurig gesorteerd werden bijgelegd: de schedels bij de schedels en de dijbenen bij de dijbenen. Zoveel nauwkeurigheid is werkelijk een steen van mijn neurotische hart! Het is echter niet met zekerheid te zeggen dat alle megalieten dienden voor graven, er zijn ook dolmen waarvan vermoed wordt dat ze enkel als heiligdom dienstdeden. Daar konden onze voorouders hun heilige rituelen uitvoeren of lekker steen en been klagen over wat er allemaal mis was in hun leven. Die stenen zelf werden overigens niet zomaar lukraak neergekwakt. In Nederland is de lengterichting van de hunebedden voornamelijk van oost naar west georiënteerd, dus het is zeer waarschijnlijk dat de astronomie hier een steentje aan bijgedragen heeft. Door de lengterichting aan te passen aan de opkomende of ondergaande zon, profiteerden onze voorouders optimaal van het daglicht bij een ingang op het zuiden. Ook de opkomstpunten van de maan kunnen een reden zijn waarom de ingang van de hunebedden in ons land meestal aan de oost- of zuidkant van de steenkamer is gemaakt.

Archeologische monumenten

Best wel slim van onze voorouders, maar ja, een ezel stoot zich natuurlijk ook geen twee keer aan dezelfde steen. Als je met pijn en moeite zo’n hunebed hebt gebouwd en het blijkt binnen in de kamers pikkedonker te zijn, dan denk je de volgende keer wel even twee keer na waar je die stenen plaatst natuurlijk! Die twee miljard jaar oude keien zijn trouwens niet alleen door mensenhanden versleept om mooie bouwwerken van te maken, maar hebben honderdvijftigduizend jaar geleden tijdens de laatste ijstijd al een behoorlijke reis afgelegd van vijfentwintigduizend kilometer toen ze door gletsjers werden meegenomen vanuit Zweeds Lapland. Geschiedenisfreaks kunnen hun hart ophalen in de Drentsche Aa, want naast keiveel zwerfkeien, hunebedden, grafheuvels en het enige archeologische reservaat van Nederland (De Strubben-Kniphorstbosch), vind je hier óók nog het voormalig Kamp Westerbork. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden daar Joden vandaan getransporteerd naar vernietigings- en concentratiekampen in Duitsland, Polen en Tsjechië. Een iets minder gezellig geschiedenislesje, maar wel een interessante plaats om te bezoeken.

Door de bomen het bos niet meer zien

Met zoveel bezienswaardigheden in één Nationaal Park zou je bijna door de bomen het bos niet meer zien, maar omdat ik houd van bomen besloot ik naar het grootste bos van het natuurgebied te gaan: de boswachterij van Gieten-Borger. Hier ligt het Boomkroonpad: een honderdvijfentwintig meter lang pad bestaande uit bruggen die op een hoogte van zeven meter tussen de boomtoppen zijn gebouwd. Hoogste tijd om mijn hoogtevrees te overwinnen! Op een koude winterdag in januari trotseerde ik de hoogte, de kou en de mist door het Boomkroonpad te beklimmen en te kunnen genieten van een prachtig uitzicht dat normaliter alleen is voorbehouden aan de vogels en eekhoorntjes die in de bomen leven. Vol verwachting klopte mijn hart toen ik omhoog klom, maar het was die dag zó mistig dat ik niet verder kon kijken dan een paar centimeter.

Steentje bijdragen

Oké, misschien is een paar centimeter ietsiepietsie overdreven, maar echt van het uitzicht genieten was er niet bij. Ik ga er dan ook zeker nog eens naar terug, temeer omdat er zoveel leuke activiteiten worden georganiseerd door Staatsbosbeheer. Van spirituele volle maanwandelingen en sportieve trailruns tot aan kunstzinnige beeldhouw wedstrijden met hout, survivaltochten met de boswachter en wandelexcursies waarbij naar paddenstoelen, reeën of vleermuizen wordt gespeurd. Ook kan je er met een kano varen over de Drentse Aa (aaah wat leuk!). Dat ga ik zeker van de zomer nog eens doen, maar eerst is het tijd om mijn Nationale Parken project af te ronden. Dit was namelijk alweer het laatste park van de in totaal twintig Nationale Parken die ik heb bezocht in Nederland. Tijd om de balans op te maken. Welk park is het mooiste? Welk park kan je beter overslaan? En waar kan je de leukste dingen beleven? Lees er alles over in mijn volgende blog!