Eigenlijk weten we er bijna niets van, van Albanië. In Nederland kom je af en toe mensen uit het langgerekte land onderin de Balkan tegen, maar van de cultuur of van de natuur weten we weinig. Toch lijkt het land langzaam op te krabbelen uit een diep gat, op weg naar democratie. Aangezien wij naar Griekenland doorrijden, zullen we Albanië van noord tot zuid doorkruisen. We zijn benieuwd wat we allemaal tegen zullen komen!
Het bergachtige noorden van Albanië
Het eerste wat we van Albanië zien, is een brede weg met weids niemandsland er omheen. Vanuit Montenegro zijn we de noordelijke grens over gereden, richting het zuiden. In deLonely Planet hebben we gelezen dat de bergen in het noorden van het land betoverend zijn, maar de wegen er naartoe schijnen niet de beste te zijn. Wij passeren de grote stadSkhoder en slaan af naar het oosten. Hoewel er erg veel bezienswaardigheden te vinden zijn in deze grote stad, vinden wij het te druk en te chaotisch om er te blijven hangen. We willennamelijk naar Koman, het dorpje aan het begin van het gigantische Komani meer. Ook al is de rit er naartoe erg traag en hobbelig (tip: neem een bustaxi vanaf Skhoder of Tirana!), hetuitzicht over het meer is waanzinnig mooi. Koman zelf is geen bezoekje waard, maar de veerboot die vanaf de dam in Koman vaart is onmisbaar als je in Albanië bent. Of je nu met de auto, bus, (motor)fiets of benenwagen komt, jij en je vervoersmiddel mogen mee op één van de twee beschikbare ferry’s. In drie uur vaar je naar een klein dorpje aan het andere eind van het stuwmeer en vanaf daar kun je verder reizen naar allerlei bergdorpjes. Er starten in dit gebergte vele prachtige wandelingen, bijvoorbeeld die van Valbona naar Theth. Omdat wij met onze camper de boot niet op durfden (al had het makkelijk gekund), varen we dezelfde route weer terug naar Koman. De vaart op zich is al een onvergetelijke belevenis!
Een hoofdstad in opbouw
Eenmaal terug in de auto hebben we nog een flinke terugweg naar de bewoonde wereld voor de boeg. Gelukkig bereiken we na een tijdje een goed geasfalteerde doorgaande weg en kunnen we vanaf daar snel doorrijden naar de hoofdstad, Tirana. De snelgroeiende stad is nog jong, want tot 1920 was de aan de zee grenzende stad Durres nog de hoofdstad van Albanië. Toch merk je daar niets van, want het is een drukte van jewelste op de weg naar het centrum. Desondanks kunnen we ons hotel gemakkelijk vinden en we zijn blij dat we de snikhete auto uit kunnen. Na een korte siësta gaan we te voet naar het centrum van Tirana, wat een behoorlijke opgave is. Langs de hoofdwegen zijn namelijk wel voetpaden, maar op sommige plaatsen stoppen die ineens of staat er van alles in de weg. Kleine stukjes langs de weg lopen is mogelijk, maar wij lopen toch liever op de stoep! Na een uurtje gelopen te hebben, kijken we ineens uit op een groot plein. Vanaf de zijkanten loopt het plein naar het midden toe een beetje omhoog en we zien water omhoog spuiten tussen de tegels. Om het plein heen staan enkele grote gebouwen, zoals het Nationaal Historisch Museum. Aan de overkant zien we een bronzen beeld van een man op zijn paard, waarnaar Skanderbeg square vernoemd is. Deze man heeft een grote rol gespeeld in de geschiedenis van Albanië, waarover we later nog meer zullen horen. Na een lange wandeling door de stad, waarin we regelmatig een tijdje verbaasd om ons heen kijken, strijken we neer op een terrasje in de autovrije zone van Tirana. Morgen zullen we een rondleiding volgen van een ervaren gids, zodat we meer leren over wat er zich hier in Albanië heeft afgespeeld en hoe we dat op dit moment in de stad terug kunnen zien.
Een stukje geschiedenis van Albanië
Na een heerlijke nacht in een met airco gekoeld hotel, gaan we nogmaals het centrum in. De rondleiding (www.tiranafreetour.com) start om half 10, maar dan is het al behoorlijk warm. We beginnen op het centrale plein, dat slechts twee jaar geleden afgerond is en net als voorheen een ontmoetingsplaats is voor de locals. In de tussentijd was het een groot verkeersknooppunt dat afdeed aan de sfeer van de stad, vertelt de gids. Nu kunnen mensen rondom het plein koffie drinken of een wandelingetje maken over het plein. En kinderen kunnen zelfs spelen in een heuse speeltuin! De gids legt ook uit waarom het plein overdag continue nat wordt gehouden met honderden fonteintjes tussen de tegels: hierdoor blijft het koel op het plein door de verdamping van het water, maar het houdt het ook schoon! Naast het National History Museum en het bronzen standbeeld, zien we aan de rand van het plein ook nog een ruim 200 jaar oude moskee met een prachtige hoge minaret. Toen in de jaren ’60 de communistische leider Enver Hoxha alle vormen van religie verbood en alle kerken en moskeeën liet vernietigen, is deze moskee gespaard gebleven. Hij werd namelijk gezien als cultureel monument en is dat heden ten dage nog steeds. Naast de moskee staat een klokkentoren, die er naast de oude moskee erg modern uitziet. De toren is gebouwd in 1922 en was een tijd lang het hoogste gebouw in de stad. Voor een klein bedrag kun je de 90 trappen beklimmen voor een mooi uitzicht.
Vanaf het plein lopen we langs Bunk’Art, waar een ondergrondse bunker is gebruikt als kunstgalerij. Deze bunker is erg groot, maar in totaal staan in heel Albanië ruim 173.000 één- of meerpersoonsbunkers. Ze werden in de jaren ’70 en ’80 onder leiding van Hoxha gebouwd om het land te verdedigen tegen indringers. Tegenwoordig zie je, verspreid door het land, nog steeds bunkers staan. Vanaf deze bunker lopen we langs een felgekleurd gebouw naar de straat waar we gisteravond gegeten hebben. Het is een voetgangersgebied, maar het is erg klein en er is weinig te zien. Wel grenst het aan het ‘kasteel van Tirana’: de enige overgebleven muur is gerestaureerd en daarachter zijn enkele gezellige bars en cafés, waar vooral jongeren in de avond te vinden zijn. Daarachter zien we een gigantische moskee boven alles uit torenen: hij is nog niet af, maar het moet maar liefst 5000 gelovigen kunnen herbergen, met plaats voor nog eens 5000 gelovigen op het terrein van de moskee. Het schijnt de grootste moskee van de Balkan te worden. Het gebouw maakt veel indruk, maar toch lopen we gauw door naar de volgende bezienswaardigheid. De tijd gaat snel, dus we moeten door! Waar we gisteren al met open mond bij gestaan hebben, arriveren we nu ook: de piramide van Tirana. Dit gebouw ziet er echt afschuwelijk uit, omdat het de laatste jaren erg verwaarloosd is. Het is gebouwd na de dood van Hoxha in 1985, om zijn verhaal na te kunnen vertellen in een museum. Echter, in 1991 werd het omgebouwd tot een conferentiecentrum, totdat het in 1999 door de NAVO gebruikt werd als basis tijdens de Kosovo oorlog. Nu is het verlaten en beklad met graffiti. De gids vertelt dat de piramide afgebroken zou worden, maar dat veel mensen protesteerden en het gebouw wilden houden als cultureel monument. Laten we hopen dat de renovaties binnenkort zullen starten, want dan zal het gebouw er vast weer wat mooier uitzien dan nu!
We lopen verder en zien vanuit de verte de allereerste universiteit van Albanië staan, gelegen aan het Moeder Teresa plein. Gisteren waren we er al langs gelopen, maar we wisten het verhaal erachter nog niet. Nu begrijpen we dat Albanië echt pas recent is opgeklommen uit het communistische regime van Hoxha: mensen zijn weer vrij om zelf te kiezen! Dat merken we verderop ook uit de vele barretjes en restaurants die opgekomen zijn in de populaire wijk Blokku. Hoewel er nog geen McDonalds of Starbucks te zien is, zijn er voldoende alternatieven beschikbaar. We sluiten de ruim twee uur durende stadsrondleiding af bij de met goud versierde orthodoxe kathedraal. Hij heeft een erg moderne uitstraling, wat wij goed vinden passen bij de grote stappen die de stad maakt. Ondanks dat er op vele plaatsen nog gebouwd wordt en andere plekken nog wachten op renovatie, is de stad sterk in ontwikkeling. Het verhaal erachter is daarnaast vooral erg indrukwekkend, dus het is zeker een aanrader om mee te gaan met de stadsrondleiding.
Het mooiste stadje van Albanië
Bij het verlaten van de stad zijn we blij dat we snel de doorgaande weg naar het zuiden gevonden hebben. Echt goede chauffeurs zijn er hier niet, lijkt het! Links en rechts van ons zien we in de verte de bergen als we over de grote vlakte rijden. We gaan naar Berat, de stad van 1000 ramen. We rijden door vele kleine dorpjes, maar we komen ook aardig wat vrachtverkeer tegen. Tegen de tijd dat we aankomen in Berat is het bijna avond, dus we parkeren de camper op een groot parkeerterrein en lopen het stadje in. Een groot betegeld plein met bankjes erlangs en een kerk en een moskee er omheen geeft ons meteen een fijne indruk van deze plek. Vanaf het plein loopt aan beide kanten een wandelpromenade, waarlangs zowel toeristen als inwoners genieten van een hapje of een drankje. We lopen langs de barretjes en zien de witte huisjes met de vele ramen, waar Berat bekend om staat, boven ons uit torenen. Wat een prachtig gezicht in de ondergaande zon! Na ons overheerlijke diner, bestaande uit tzatziki, olijven, brood, een lokaal ovengerecht en een karaf wijn, gaan we met een voldaan gevoel naar bed. Zo’n reisdag maakt moe!
Ook in de ochtend is het uitzicht op het feeërieke Berat adembenemend. Vandaag gaan we de heuvel op, naar het kasteel. De weg er naartoe is erg steil en hoewel er ook auto’s naar boven rijden, zijn wij trots dat we het hele eind kunnen lopen. Ook zijn we blij dat we vroeg zijn opgestaan, want vanaf half 11 worden er diverse bussen met toeristen uitgeladen! Voor een halve euro gaan wij dus als eerste de poort door, waarachter we een verscholen dorpje zien liggen. Er zijn enkele toeristenwinkeltjes, maar ook kleine restaurantjes waar je heerlijke dingen kunt eten. We genieten van het uitzicht over de rest van Berat en lopen een tijd lang door de kleine straatjes en langs de muren. Wanneer we trek krijgen, gaan we op zoek naar de enige vorm van byrek die we nog niet geproefd hebben: die met pompoen. Helaas blijken ze die hierboven allemaal net niet te hebben, dus we lopen de heuvel weer af om een bakkertje in het centrum te zoeken. Gelukkig, hier is het wel beschikbaar! Mmmm,dit is echt onze favoriete snack in dit land!
Kustroute Albanië met uitzicht op zee
In de middag vertrekken we weer uit Berat. We hadden in dit gezellige stadje best nog wat langer willen blijven, maar we hebben ook zin om naar de kust te gaan. Op onze routeplanner hebben we al gezien dat de weg langs de kust erg veel bochten heeft en dat het geringe aantal kilometers dat we willen afleggen, behoorlijk wat tijd in beslag gaat nemen. We hebben er desondanks veel zin in, want we houden wel van een ritje met mooie uitzichten. Na een poos rijden, gaat de weg plotseling steil omhoog en ook overwinnen we veel kronkels en smalle stukjes. Het asfalt is niet overal even goed, maar door de stijgende route kunnen we toch al niet heel snel rijden. Op een gegeven moment bereiken we het hoogste punt van de weg, waar twee restaurants met een overweldigend uitzicht over de kustlijn gevestigd zijn. Jammer genoeg komt er nu ineens een dikke wolk langs drijven, zodat we geen hand voor ogen zien! Na een goedkoop kopje koffie (we betalen meestal zo’n €1,50 voor twee koffie’s) rijden we verder om een overnachtingsplek te zoeken. Gelukkig duurt het niet lang voordat we de zee bereiken en we vinden een heerlijk strandje, waar we dedag afsluiten met een kleurrijke zonsondergang.
De volgende ochtend worden we vroeg wakker en aanschouwen we wederom een magisch kleurenschouwspel in de lucht. We besluiten om nog even te blijven hangen om te genietenvan het warme zeewater en van het rustige naseizoen op het strand. De zuidkust van Albanië is een uitstekende plek om tot rust te komen, vooral na de drukke dagen in Tirana en Berat. We overdenken de afgelopen dagen en komen tot de conclusie dat we verrast zijn door de schoonheid van dit land. Ook intrigeert de geschiedenis ons. Nadat de nationale held Skanderbeg het Ottomaanse rijk bevocht, het land onafhankelijk werd in 1912 en de inwoners het regime van Hoxha hebben doorstaan, is het land langzaam opgebloeid. Hopelijk gaan steeds meer toeristen Albanië ontdekken!
